Γιατί το διαφορετικό αντιμετωπίζεται μέσα από την έννοια της απειλής;

 

Τα πολιτισμικά, εθνοτικά και φυλετικά χαρακτηριστικά των λαών, από το παρελθόν έως και σήμερα, αποτελούν λόγους αναπαραγωγής στερεοτυπικών χαρακτηριστικών. Ένα τρανταχτό παράδειγμα αποτελεί η υπόθεση του Γάλλου παραϊατρικού, ο οποίος δέχτηκε ρατσιστική και ξενοφοβική επίθεση εξαιτίας της εμφάνισης και της πίστης του. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει ‘Η εφημερίδα των Συντακτών’, ο Seifelislam Benadda, όπως ονομάζεται, κατηγορήθηκε ότι αποτελεί πιθανή απειλή για του Ολυμπιακούς αγώνες που διεξάγονται στη Γαλλία. Η παραδοσιακή ισλαμική ενδυμασία, η πίστη του- η επίσκεψή του σε τζαμί, αλλά και πιθανώς το σκουρόχρωμο δέρμα του αποτέλεσαν τα επιβαρυντικά στοιχεία για την υπόθεση.

Το φαινόμενο αυτό είναι σύνηθες, και ειδικά στις μέρες μας όπου άνθρωποι διαφορετικών χαρακτηριστικών και επομένως διαφορετικής κουλτούρας, σε σύγκριση με εμάς, βρίσκονται στο προσκήνιο και αποτελούν τους αποδιοπομπαίους τράγους. Για την ακαδημαϊκή κοινότητα και τη διεθνή βιβλιογραφία, το φαινόμενο αυτό δεν μένει μόνο στις ξενοφοβικές και ρατσιστικές πεποιθήσεις και στάσεις, και στις εθνοτικές προκαταλήψεις αλλά επεκτείνεται και στη φαινομενική αποδοχή της θρησκευτικής διαφορετικότητας και των πολιτισμικών χαρακτηριστικών αυτών των λαών. Με άλλα λόγια, αυτό που παρατηρείται ότι συμβαίνει είναι από τη μία πλευρά η συνύπαρξη διαφόρων πολιτισμών μαζί και από την άλλη η αντιμετώπιση του διαφορετικού, του μη κανονικού- όπως είθισται να λέγεται, μέσα από στερεοτυπικές συμπεριφορές.

Στη συγκεκριμένη υπόθεση παρατηρούμε την ταύτιση της πίστης και της ενδυμασίας με την έννοια της απειλής, ωστόσο κατά καιρούς έχουν παρατηρηθεί και άλλες περιπτώσεις, και στον ελλαδικό χώρο, όπως για παράδειγμα η μαντήλα των μουσουλμάνων γυναικών και η ανέγερση τζαμιών, τα οποία αποτελούν δύο ζητήματα που συζητούνται συχνά. Αυτό που παρατηρείται είναι η ανησυχία της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στο ισλαμικό πέπλο των γυναικών καθώς είναι συνυφασμένο με την τρομοκρατία και το έγκλημα. Το ίδιο παρατηρείται και με τα τζαμιά στην Ελλάδα. Με άλλα λόγια, η ελληνική κοινωνία αποδέχεται το διαφορετικό, ενσωματώνει τους πρόσφυγες και τα προσφυγόπουλα στην κοινωνία και στα σχολεία, ωστόσο αυτή η αποδεκτικότητα δεν κυμαίνεται στο πλαίσιο της αλήθειας, διότι η ισλαμική παρουσία φαίνεται να ενοχλεί τη δημόσια σφαίρα.

Ένα ακόμη στοιχείο που συνθέτει το πλαίσιο της απειλής για την ελληνική κοινωνία αποτελεί το χρώμα δέρματος. Η συνύπαρξη πολιτισμών στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από σκουρόχρωμους και ανοιχτόχρωμους ανθρώπους. Ωστόσο, οι ανοιχτόχρωμοι λαοί αφομοιώνονται και ενσωματώνονται πιο εύκολα σε σχέση με τους σκουρόχρωμους, καθώς διακατέχονται από ίδιο χρώμα δέρματος με τους Έλληνες, άρα δεν αναπτύσσονται συναισθήματα ανησυχίας και φόβου (π.χ. Ουκρανοί πρόσφυγες). Ενώ στην περίπτωση των σκουρόχρωμων, το δέρμα τους είναι άρρηκτα συνυφασμένο με τη κακή ετερότητα (π.χ. Σύριοι πρόσφυγες) με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται και τα αντίστοιχα συναισθήματα.

Τα χαρακτηριστικά κάθε πολιτισμού ορίζουν και καθιστούν ξεχωριστό το κάθε έθνος. Επομένως, δεν είναι εύλογο να αντιμετωπίζουμε τους διαφορετικούς ανθρώπους ούτε μέσα από το δίπολο ‘εμείς  vs ‘αυτοί’, αλλά ούτε αναπτύσσοντας ρατσιστικά και ξενοφοβικά αισθήματα για αυτούς. Αυτό που θα πρέπει να γίνει, κατά την άποψή μου, είναι να τους χρησιμοποιήσουμε ως μία πηγή που θα μας προσφέρει στοιχεία για άλλους κόσμους και πολιτισμούς.