Η κουλτούρα της εποχής

 

Σημασία, σε μία χρονική περίοδο που οι περισσότεροι άνθρωποι βρίσκονται σε άδεια, η πλειοψηφία των εταιριών και των υπηρεσιών είναι κλειστές και οι δρόμοι στις μεγαλουπόλεις είναι άδειοι, έχουν οι διάφορες τηλεοπτικές σειρές που προβάλλονται ξανά και ξανά κάθε καλοκαίρι. Επομένως, και αυτό το καλοκαίρι είδαμε (και συνεχίζουμε να βλέπουμε) αγαπημένες τηλεοπτικές σειρές του παρελθόντος, επαναλάβαμε αγαπημένες ατάκες και αναπολήσαμε στιγμές μπροστά στην τηλεόραση από τη παιδική μας ηλικία. Ωστόσο, ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε αυτές τις σειρές είχε η αφήγηση που εστίαζε χρονικά στη περίοδο που διανύει μία κουλτούρα κατά την περίοδο που παράγεται το κείμενο και τις κοινωνικές συμβάσεις που τη διέπουν. Σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, επαναπροσδιορίζονται οι τρόποι που αντιλαμβανόμαστε το φύλο, τη σεξουαλικότητα, τη φυλή, την οικογένεια ή την κοινωνική τάξη, και επαναπροσδιορίζεται ως εκ τούτου και η αντίστοιχη αφήγηση.

Αρχικά, μία αναπαράσταση που εντοπίζεται στις πολυάριθμες σειρές είναι εκείνη της υστερικής γυναίκας, όπου μέρος της διακωμώδησης των γυναικείων χαρακτήρων είναι και οι αναφορές στη σεξουαλική τους συμπεριφορά (π.χ. λυσσάρα, αντρού), στην ηλικία τους (π.χ. γριά γυναίκα, ακρόπολη) ή στη κοινωνική τους θέση (π.χ. σιγά τη κυρία). Τρανταχτά παραδείγματα σε αυτή την περίπτωση αποτελούν η Ελένη (Ελένη Ράντου), στη σειρά «Κωνσταντίνου και Ελένης» όπου είναι μία σερβιτόρα, λαϊκής καταγωγής που βωμολοχεί και συνάπτει εφήμερες σχέσεις ερωτοτροπώντας με διάφορους άνδρες. Αλλά και η Ντένη Μαρκορά (Ντίνα Κώνστα) στη σειρά «Δύο Ξένοι», μία μεγαλοαστή Αθηναία που αναζητεί συχνά νεαρούς ερωτικούς συντρόφους. Αυτή η πλαισίωση- δηλαδή μέσα από το χιούμορ, υπενθυμίζει και υπογραμμίζει ποια είναι η πολιτισμικά και κοινωνικά αποδεχτή σεξουαλική συνθήκη για μία γυναίκα και προβάλλει- μέσα από τους χαρακτηρισμούς, την κουλτούρα της εκάστοτε εποχής.

Επιπλέον, η απεικόνιση του Άλλου έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον- δηλαδή η αναπαράσταση του μη κανονικού, του ξένου, όπως είναι δηλαδή οι αλλοδαποί πρωταγωνιστές των τηλεοπτικών σειρών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Μαρούσκα (Καλλιόπη Ταχτσόγλου) στη σειρά «Δύο Ξένοι». Η Ρωσίδα υπηρέτρια αποτελεί το μόνιμο στόχο για τα ξεσπάσματα της κυρίας της, δέχεται υποτιμητικές αναφορές και την εκφοβίζει ότι θα επικοινωνήσει με τη διεύθυνση αλλοδαπών. Η ίδρυση της ιδιωτικής τηλεόρασης στην Ελλάδα, έφερε αρκετές φορές στο προσκήνιο το ζήτημα της ταυτότητας, με αποτέλεσμα τη διέγερση ρατσιστικών σχολίων, διακρίσεων και φόβων απέναντι στο διαφορετικό. Ο ρατσισμός, η μη αποδοχή του Άλλου και η μειονοτική θέση των αλλοδαπών εντοπίζονται στη συγκεκριμένη σειρά.

Τέλος, κάτι που δεν θα μπορούσε να παραληφθεί είναι οι απόψεις που εντοπίζονται στους σεναριακούς διαλόγους. Παρατηρεί κανείς ότι όσο πιο παλιά είναι η τηλεοπτική σειρά τόσο πιο παρωχημένες και ξεπερασμένες φράσεις χρησιμοποιούνται. Όπως για παράδειγμα στη κωμική σειρά «Ντόλτσε Βίτα», η Χριστίνα (Άννα Παναγιωτοπούλου) δεν αφήνει τον Αντώνη να ράψει ένα κουμπί, γιατί αυτές είναι γυναικείες δουλείες, όπως πιστεύει η ίδια. Ωστόσο, η φράση αυτή είναι μετέωρη, διότι πολλές φορές στην ίδια σειρά η Χριστίνα αναφέρεται στους άνδρες σχεδιαστές ρούχων που η ίδια φοράει. Αλλά και στην σημερινή εποχή, η συγκεκριμένη φράση δεν βρίσκει πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθεί, διότι σε κάποιο βαθμό έχουν ξεπεραστεί τα κλισέ και η διάκριση γυναικείες και ανδρικές δουλείες.

Αυτό που παρατηρείται είναι ότι πρόκειται για σειρές που υπογραμμίζουν και αναδεικνύουν τις συμπεριφορές και την κουλτούρα της εποχής, όπου γυριζόταν. Σε ένα βαθμό θα μπορούσε να θεωρηθεί λογικό, διότι η τηλεόραση πρόβαλλε εκείνο που ήταν αποδεχτό και ανεκτό από το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Η προβολή κάτι καινούριου θα μπορούσε, εύκολα, να προκαλέσει και να εγείρει αντιρρήσεις και εντάσεις, οι οποίες και υπήρξαν σε κάποιες σειρές της εποχής (π.χ. Άγγιγμα Ψυχής). Ωστόσο, με το πέρασμα των χρόνων και με την όλο και πιο συχνή προβολή διαφορετικών προτύπων, οι Έλληνες τηλεθεατές άρχισαν να αποδέχονται και να αγκαλιάζουν το κάθε τι καινούριο, με αποτέλεσμα και οι σεναριογράφοι να χρησιμοποιούν κάθε φορά και καινούρια στοιχεία (π.χ. Κουήρ χαρακτήρες, διαφορετικές θρησκείες).