Εθνικιστής ή Πατριώτης;

Έκπληκτη από τα ποσοστά των εθνικιστικών κομμάτων στις εκλογές του 2019, και απογοητευμένη από το γεγονός ότι νέοι του 21^ου αιώνα διακατέχονται από τέτοιου είδους απόψεις και πεποιθήσεις ένιωσα την ανάγκη να γράψω αυτό το άρθρο ώστε να διαχωρίσω την έννοια του πατριωτισμού από αυτή του εθνικιστή.

Ξεκινώντας λοιπόν με τον  όρο πατριωτισμό ή αλλιώς εθνισμό, αναφερόμαστε στην υγιή αγάπη για την πατρίδα, φιλοπατρία και στα στοιχεία που την συντελούν, όπως η παράδοση, η ιστορία, τη φυσική δηλαδή ομορφιά ενός λαού. Βασικό γνώριμα του πατριωτισμού αποτελεί η προσήλωση στα ιδεώδη του έθνους, χωρίς όμως να περιφρονούνται ως υποδεέστερες οι άλλες χώρες. Ο εθνιστής εκφράζει έμπρακτα την αγάπη του για την πατρίδα του, τηρώντας τα ήθη και τα έθιμα, σέβεται τη γλώσσα και διατηρεί τους ιδιωματισμούς, προστατεύει τα μνημεία και την τέχνη και φροντίζει ώστε να διαδώσει την παράδοση και την ιστορία με αντικειμενικό τρόπο. Προτάσσει το συλλογικό συμφέρον έναντι του ατομικού, σέβεται και υπακούει στους νόμους και εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του στο κράτος, την ίδια στιγμή όμως εναντιώνεται σε κάθε εθνικιστική τάση, υποστηρίζοντας τη γόνιμη πολιτιστική αλληλεπίδραση.

Από την άλλη πλευρά, ο όρος εθνικισμός σημαίνει τη παθολογική προσήλωση στο έθνος, διακρίνοντας τα έθνη σε ανώτερα και κατώτερα. Ο εθνικιστής ή διαφορετικά σοβινιστής υπερεκτιμά τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του λαού του, γεγονός που οδηγεί στην υποτίμηση και στην απαξίωση των άλλων εθνών και στην άρνηση της διεθνούς συνεργασίας. Ένας άνθρωπος που διακατέχεται από εθνικιστικά γνωρίσματα όπως, παραδοσιακές έχθρες και αιώνιες αντιπαλότητες, χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, έκφραση ξενοφοβικών και εθνικιστικών τάσεων, προγονοπληξία και διαστρέβλωση της ιστορικής αλήθειας, δημιουργεί σοβαρά προβλήματα τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνικό επίπεδο. Συγκεκριμένα, η υιοθέτηση τέτοιου είδους  πεποιθήσεων οδηγεί στην υπονόμευση της ειρήνης, της δημοκρατίας, της ισοτιμίας μεταξύ των εθνών και στην παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Παρεμποδίζεται επίσης, η ανάπτυξη σχέσεων φιλίας και επικοινωνίας ανάμεσα στα κράτη καθώς επικρατεί κλίμα ψυχρού πολέμου, δεν επιλύονται τα διεθνή και παγκόσμια προβλήματα, καλλιεργείται κλίμα μισαλλοδοξίας ενώ παράλληλα αυξάνονται τα εγκλήματα και η τρομοκρατία.

Παρατηρώντας λοιπόν, όλα αυτά τα προβλήματα που δημιουργούνται από τις εθνικιστικές πεποιθήσεις, πρέπει να οργανωθούμε και να λάβουμε κάποια μέτρα για την καταπολέμηση τους. Αρχικά, θα πρέπει το κάθε κράτος να διασφαλίσει την ειρήνη ώστε να βελτιωθεί ο τρόπος ζωής του ανθρώπου, να υιοθετήσει τον διάλογο για την επίλυση κάθε διένεξης, οι φορείς αγωγής από τη μεριά τους να καταστείλουν κάθε μισαλλοδοξία και να παρουσιάζουν αντικειμενικά τα ιστορικά γεγονότα, άρση στερεοτύπων και  αποδοχή του διαφορετικού και διαμόρφωση γνήσιου πατριωτικού πνεύματος με συνέπεια να αποφεύγεται ο φανατισμός και η εμπάθεια για τα άλλα έθνη.  Έχοντας λοιπόν γνώση τη σημασία του πατριωτισμού και του εθνικισμού, των προβλημάτων που δημιουργούν οι σοβινιστικές απόψεις στο κάθε έθνος, γνωρίζοντας επίσης και τους τρόπους αντιμετώπισής τους, μπορούμε να προτάξουμε το συλλογικό μας συμφέρων ώστε να τις καταστείλουμε και σταδιακά να τις εκριζώσουμε, βιώνοντας έτσι σε ένα έθνος που επικρατούν δημοκρατικές απόψεις και τα προβλήματα επιλύονται με τον διάλογο και όχι με τραμπουκισμούς και βιαιοπραγίες. 

Της Σταματίας Γκαραλιάκου

19 Μαΐου 1919

Διαβάζοντας κανείς για την γενοκτονία των Ποντίων, συναντά εκείνο το εκλεκτό τμήμα του Ελληνισμού, που άντεξε στις κακουχίες, ασπάστηκε τον μωαμεθανισμό, προκειμένου να γλιτώσει την κακομεταχείριση, αν και στην πραγματικότητα παρέμειναν χριστιανοί, και δεν κατέφυγε στην Νότια Ρωσία για να σωθεί. Μετά την αναγνώριση της ανεξιθρησκίας, το ελληνικό στοιχείο άρχισε να ακμάζει, πήρε στα χέρια του την οικονομία της περιοχής, ίδρυσε σχολεία καθώς και το περίφημο Φροντιστήριο της Τραπεζούντας, ενώ επίσης διέθετε τυπογραφείο, περιοδικά, εφημερίδες, λέσχες και θέατρα, τονίζοντας μ’ αυτό τον τρόπο το υψηλό πνευματικό τους επίπεδο.

Η άνθιση όμως αυτή δεν διήρκεσε πολύ. Οι Νεότουρκοι έδειξαν το σκληρό τους πρόσωπο, με την εκπόνηση ενός σχεδίου με στόχο το διωγμό των χριστιανικών πληθυσμών. Με πρόσχημα την ασφάλεια του κράτους, μετέφεραν ένα μέρος του ελληνικού πληθυσμού στην αφιλόξενη μικρασιατική ενδοχώρα. Εκεί οι Έλληνες δούλευαν κάτω από αντίξοες συνθήκες με αποτέλεσμα οι περισσότεροι να πεθαίνουν από πείνα, αρρώστιες και κακουχίες.  Εκτός όμως από αυτά, δεχόταν καθημερινά τις καταπιέσεις των Τούρκων καθώς και δολοφονίες , εξορίες και πυρπολήσεις των χωριών τους, αναγκάζοντας τους να καταφύγουν στα βουνά για να σώσουν ότι τους είχε απομείνει.

Μετά την γενοκτονία των Αρμενίων το 1916, ήταν πλέον πιο εύκολο για τους Τούρκους να εξολοθρεύσουν τους Ελληνοπόντιους.  Έτσι στις 19 Μαΐου το 1919 ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα για να ξεκινήσει τη δεύτερη και πιο άγρια φάση της Ποντιακής Γενοκτονίας. Μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922, 200.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Όσοι γλύτωσαν, εγκατέλειψαν τον τόπο τους και κατέφυγαν είτε στη Ρωσία είτε στην Ελλάδα.

Αυτό που μας εντυπωσιάζει, από την συμβίωση και την επαφή μαζί τους, όλα αυτά τα χρόνια είναι ότι διατηρούν τα ήθη και τα έθιμα του τόπου τους, με μεγάλο σεβασμό για την παράδοση τους, χρησιμοποιούν δική τους διάλεκτο, την ποντιακή και χορεύουν τους χορούς της πατρίδας τους, φροντίζοντας να μην ξεχαστούν ποτέ. Ένας λαός λοιπόν, ξεριζωμένος, γεμάτος θλίψη και νοσταλγία για την πατρίδα του, κατάφερε να σταθεί στα πόδια του, να επιβιώσει σε έναν άλλο τόπο, να δημιουργήσει σπίτι και οικογένεια και να αρχίσει ξανά να ονειρεύεται.

Της Σταματίας Γκαραλιάκου

Η πνευματική πανσπερμία που επικρατεί σήμερα στα σχολεία

Η άφιξη των προσφύγων στην χώρα μας, το τελευταίο διάστημα και η ενσωμάτωση τους στα σχολεία έχουν οδηγήσει σε μία πνευματική πανσπερμία. Τα ελληνόπουλα καθημερινά αλληλεπιδρούν με διαφορετικά έθνη και φυλές, ανταλλάσσουν πληροφορίες για τον πολιτισμό, την ιστορία τους, τα ήθη και τα έθιμα, διευρύνοντας έτσι τους πνευματικούς τους ορίζοντες και αναβαθμίζοντας το μορφωτικό τους επίπεδο. Η τόσο όμως συχνή επαφή, μπορεί να οδηγήσει στην υιοθέτηση κοινού τρόπου ζωής και συμπεριφοράς, καθώς τα παιδιά σε αυτή την ηλικία χαρακτηρίζονται από απερισκεψία και ενθουσιασμό.

Συγκεκριμένα, η χρήση της αγγλικής μόνο γλώσσας, μπορεί να επιφέρει την απεμπόληση της πολιτιστικής παράδοσης κάθε χώρας. Ένας λαός που απομακρύνεται από την πολιτιστική του κληρονομιά, δηλαδή δεν προβάλλει τα ήθη και τα έθιμα, την ιστορία και τις αξίες της χώρας του, αυτά με την πάροδο του χρόνου τείνουν να εξαφανιστούν. Όπως επίσης, και η γλώσσα, αφού αντικαθίσταται από την αγγλική,  έχει ως αποτέλεσμα, το άτομο να χρησιμοποιεί συγκεκριμένες λέξεις, καθώς το λεξιλόγιό του πλέον έχει φτωχύνει, να υιοθετεί ξενικές, να εμφανίζει προβλήματα ορθογραφίας και συντακτικού και συχνά να χρησιμοποιεί λέξεις με αγγλικούς χαρακτήρες (Greeklish). Επομένως, το « ξερίζωμα» της γλώσσας επιφέρει το «ξερίζωμα» του πολιτισμού.

Ένα άλλο πρόβλημα που ανακύπτει, από την καθημερινή επαφή είναι η επικράτηση κοινών τρόπων διασκέδασης, κοινών διατροφικών συνηθειών και κοινής μόδας όσον αφορά την εξωτερική εμφάνιση. Τα παιδιά ενθουσιάζονται βλέποντας κάτι το διαφορετικό, θέλουν να το δοκιμάσουν και πολλές φορές , το ενστερνίζονται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η χρήση του “tilaka”  το σημάδι δηλαδή που έχουν οι Ινδές στο μέτωπό τους. Πολλά κορίτσια μη γνωρίζοντας τι σημαίνει το υιοθετούν νομίζοντας ότι έχουν δημιουργήσει ένα παρόμοιο στυλ.  Αναμφίβολα λοιπόν, η επικράτηση κοινής πολιτισμικής κουλτούρας , δημιουργεί ένα ομοιόμορφο πολιτιστικό πρότυπο, μια πλανητική ομοιομορφία.

Βιώνοντας λοιπόν σε μία τέτοια εποχή, που η άφιξη των προσφύγων όσο περνάει ο καιρός γίνεται όλο και μεγαλύτερη, θα πρέπει να λάβουμε κάποια μέτρα, ώστε τα παιδιά μας αλλά ακόμη και οι μεγαλύτεροι  να μην επηρεάζονται σε τόσο μεγάλο βαθμό από τις ξενικές συνήθειες και συμπεριφορές.  Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι ο κάθε ο λαός έχει την δική του ιδιοσυγκρασία και ιδιοσυστασία, οι φορείς αγωγής θα πρέπει να καλλιεργήσουν τα παιδιά και να τα μυήσουν στην πολιτισμική κληρονομιά ώστε να την εκτιμήσουν και να μην προβούν στην αλλοίωση της ταυτότητάς τους και οι γονείς, με τη σειρά τους θα πρέπει να είναι δεκτικοί στη σύναψη φιλικών σχέσεων με τους αλλοεθνής, εξαλείφοντας έτσι φαινόμενα ρατσισμού και ξενοφοβίας.  

Απαλλαγμένοι λοιπόν από στερεότυπα και εμφορούμενοι από γνώσεις για τον πολιτισμό μας, μπορούμε να συμβιώσουμε αρμονικά , χωρίς φόβους, προβάλλοντας ένα κλίμα που επικρατεί ειρήνη. Ας μη ξεχνάμε, ότι πολλοί από τους προγόνους μας μετανάστευσαν και εγκαταστάθηκαν σε άλλες χώρες, άλλα ακόμη και σήμερα πολλοί νέοι  εγκαταλείπουν την χώρα τους και φεύγουν στο εξωτερικό για ένα καλύτερο αύριο.

Της Σταματίας Γκαραλιάκου